چارت 1-2: رشد بازار در بُعد حجم و ارزش در ارتباط با سطوح قیمتی

En: Chart 2. Market Growth in Volume & Value Across Price Segments

این چارت نشان می‌دهد که بازار از نظر حجم (تعداد فروش) و ارزش (فروش ریالی/دلاری) در میان سطوح مختلف قیمتی چگونه تغییر می‌کند. هدف آن است که مشخص شود رشد بازار بیشتر از سمت محصولات پرمیوم، میان‌رده یا اقتصادی هدایت می‌شود.

کاربرد و مخاطبان این نوع نمودار:

تیم‌های مارکتینگ: برای تحلیل تغییر رفتار مصرف‌کننده بین سطوح مختلف قیمتی.
مدیران تریدمارکتینگ: برای هم‌راستایی پروموشن‌ها و استراتژی چیدمان محصول با بخش‌های سودآور.
تیم فروش: برای اولویت‌بندی SKUها و مذاکره‌های قیمتی با کانال‌های فروش مختلف.
مدیران ارشد و واحد استراتژی: برای شناسایی فرصت‌های رشد بلندمدت و بهینه‌سازی ترکیب سبد محصولات.

اجزای چارت

  • محور افقی (X): سطوح قیمتی (اقتصادی، میان‌رده، پرمیوم).

  • محور عمودی چپ (Y): رشد حجمی (درصد تغییر تعداد فروش).

  • محور عمودی راست (Y): رشد ارزشی (درصد تغییر فروش ریالی).

  • نمودار میله‌ای یا خطی: نمایش نرخ رشد در حجم و ارزش.

روش تحلیل

مقایسه بین رشد حجم و رشد ارزش در هر سطح قیمتی:

اگر رشد ارزش > رشد حجم باشد، نشان‌دهنده حرکت بازار به سمت محصولات گران‌تر یا پرمیوم است.
اگر رشد حجم > رشد ارزش باشد، افزایش مصرف بیشتر به سمت محصولات ارزان‌قیمت متمایل است.
این تحلیل سمت و سوی تمایل مصرف‌کننده به ما نشان خواهد داد که بازار در وضعیت Stepwise Up Trading یا Down Trading  قرار دارد.

بررسی تفاوت بین سطوح: کدام بخش موتور اصلی رشد بازار است؟
شناسایی عدم توازن‌ها: سطحی که حجم آن کاهش یافته ولی ارزش آن افزایش یافته باشد، می‌تواند ناشی از تورم یا موفقیت استراتژی پرمیوم باشد.

تحلیل مثال بالا

در این مثال، مشاهده می‌شود که کل حجم بازار در طول دوره مورد بررسی از حدود ۱۳۰ میلیون به نزدیک ۷۰ میلیون کاهش پیدا کرده است. این موضوع نشان‌دهنده‌ی یک روند نزولی کلی در مصرف یا فروش حجمی بازار است.

با این حال، ترکیب بخش‌های قیمتی تغییر قابل‌توجهی داشته:

سطح پرمیوم از حدود ۱۵٪ سهم حجمی به حدود ۳۰٪ رسیده است. این افزایش بیانگر رشد تقاضا برای کالاهای گران‌تر و تقویت روند premiumization است.

سطح میان‌رده نسبتا باثبات مانده و تنها اندکی کاهش یافته است (از ۴۲٪ به ۳۸–۴۰٪). این گروه همچنان ستون اصلی بازار را تشکیل می‌دهد.

سطح اقتصادی با افت شدید از حدود ۴۸٪ به نزدیک ۳۲٪ سقوط کرده است. این کاهش نشان می‌دهد که بخش اقتصادی به تدریج در حال ازدست‌دادن سهم خود است.

از طرف دیگر، اگرچه حجم کل بازار کاهش داشته، اما فروش ریالی نسبت به فروش حجمی کمتر افت کرده است. دلیل این موضوع افزایش سهم محصولات پرمیوم است که ارزش بالاتری دارند.

در مجموع، این نمودار نشان می‌دهد که بازار از نظر حجم کوچک‌تر شده، اما حرکت مصرف‌کنندگان به سمت پرمیوم باعث شده ارزش بازار تا حدی حفظ شود. این تغییر برای تولیدکنندگان پرمیوم فرصت رشد بیشتری ایجاد می‌کند، در حالی که برندهای اقتصادی با تهدید جدی کاهش تقاضا مواجه‌اند.