چارت 1-5: مقایسه الگوی فصلی فروش کتگوری محصول و برندها در طول سال
En: Chart 5. Annual Seasonality of Product Category vs. Brand Sales
این نمودار روند تغییرات سهم فروش ماهانه کتگوری محصول و برندهای اصلی آن در طول سال را نمایش می‌دهد. هدف از این چارت، بررسی الگوهای فصلی فروش (Seasonal Pattern) و مقایسه رفتار برندها در دوره‌های زمانی یکسان است تا مشخص شود هر برند در چه بازه‌هایی از سال عملکرد قوی‌تر یا ضعیف‌تری دارد.
در واقع، این چارت به ما کمک می‌کند بفهمیم آیا برندها در مقاطع خاصی از سال (مثل تابستان، تعطیلات، یا فصل سرد) سهم بیشتری از بازار می‌گیرند یا از دست می‌دهند — و این الگوها تا چه حد با رفتار کلی کتگوری هم‌راستا هستند.
کاربرد و مخاطبان این نوع نمودار:
این نمودار می‌تواند توسط واحدهای زیر مورد استفاده قرار گیرد:
ترید مارکتینگ و بازاریابی: زمان‌بندی کمپین‌های تبلیغاتی را با پیک تقاضا هماهنگ می‌کند. طراحی پروموشن‌های فصلی (مثلاً تخفیف تابستانی یا زمستانی).
واحد فروش: پیش‌بینی و برنامه‌ریزی حجم سفارش به‌صورت فصلی.
تحلیلگران داده و استراتژیست‌ها: بررسی انحراف برندها از الگوی کل و پیشنهاد فرصت‌های رشد.
اجزای چارت
محور افقی (X-axis): ماه‌های سال (فروردین تا اسفند)
نمایانگر توزیع زمانی فروش در طول سال است.
محور عمودی (Y-axis): درصد سهم فروش (% Volume Share)
بیانگر سهم هر برند یا کل کتگوری از فروش در آن ماه است.
خط‌های رنگی (Datasets):
خط آبی: روند سهم کتگوری کل
خط بنفش: برند الف
خط سبز: برند ب
خط کرم: برند پ
Tooltipها → برای مشاهده مقادیر دقیق هر نقطه.
روش تحلیل
تحلیل این نمودار در چند مرحله انجام می‌شود:
بررسی هم‌سویی برندها با کتگوری:
اگر روند برند مشابه روند کتگوری باشد، یعنی فعالیت‌های برند در هماهنگی با بازار انجام می‌شود.
در مقابل، اگر منحنی برند از روند کتگوری جدا شود، می‌تواند نشان‌دهنده کمپین خاص، تغییر قیمت، یا ضعف در توزیع باشد.
شناسایی پیک‌ها و افت‌ها:
ماه‌هایی که سهم برند افزایش یا کاهش قابل توجه دارد، نقاط کلیدی برای تحلیل عملکرد فصلی هستند.
مقایسه قدرت فصلی برندها:
با مقایسه دامنه نوسان هر برند، می‌توان فهمید کدام برند ثبات بیشتری دارد و کدام برند تحت تأثیر فصل‌ها نوسان بیشتری تجربه می‌کند.
تحلیل نسبت برند به کتگوری:
بررسی این نسبت نشان می‌دهد برندها در چه بازه‌هایی از سهم کتگوری بهره‌برداری کرده‌اند یا از آن عقب مانده‌اند.
تحلیل مثال بالا
در مثال حاضر، الگوی فصلی کتگوری و برندها به شکل زیر قابل تفسیر است:
کتگوری محصول (خط آبی) در نیمه اول سال (به‌ویژه خرداد تا شهریور) رشد آرامی از حدود ۷٫۴٪ به حدود ۹٫۵٪ دارد که نشان‌دهنده افزایش مصرف یا تقاضای فصلی در تابستان است. سپس از پاییز به بعد، روند کمی نزولی دارد.
برند الف (خط بنفش) تقریباً از الگوی کتگوری پیروی می‌کند، با این تفاوت که از خرداد تا شهریور رشد شدیدتری دارد و در شهریور به حدود ۹٫۸٪ می‌رسد. این می‌تواند نشان‌دهنده اجرای موفق کمپین تابستانی یا تقویت توزیع در آن دوره باشد.
برند ب (خط سبز) رشد تندتری نسبت به کل بازار دارد و در تابستان به اوج ۱۰٫۳٪ می‌رسد؛ این احتمالاً نشانه‌ای از فعالیت قوی پروموشنی یا افزایش سهم از رقبا در دوره اوج مصرف است.
برند پ (خط کرم) در طول سال نوسانات بیشتری دارد، به‌ویژه در فصل بهار و تابستان. این برند در شهریور و آذر دو پیک متفاوت دارد، که می‌تواند ناشی از توزیع منطقه‌ای یا کمپین‌های کوتاه‌مدت باشد.
به‌صورت کلی، روند هر چهار خط نشان می‌دهد که بازار در فصل تابستان پویا و رقابتی‌تر است، و برندهایی که در این دوره فعال‌تر بوده‌اند توانسته‌اند سهم بالاتری کسب کنند.